Archives

Municipalidad ng Taytay, Provincia ng Rizal 

Ang komunidad ng TAYTAY ay unang naging isang bayan noong 1579. Itinatag ito ng mga misyonerong Franciscano. At siempre, wala pang probinsyang Rizal na umiiral noon.  Lumipas ang napakahabang panahon. Sa dakong huli ng pananakop ng Kastila, ang mga pueblo o bayan ng Taytay, Caintâ, Antipolo, at Bosobosó ay napabilang sa provincia ng Tundo. Kalauna’y […]

Destroying heritage, risking health

IT WAS PROUDLY ANNOUNCED in August 2019, that soon in Taytay will rise a 245-bed capacity hospital project which will be the biggest of its kind in Rizal Province (sic). It is named “Rizal Provincial Hospital System (RPHS-Taytay Annex).” It could have remained good news had its originally chosen location in Brgy. Muzon has not […]

Proklamasyon ng Lungsod ng Maynila, Estado ng Filipinas, at TAYTAY

    Maliit na tribung komunidad pa lamang noon ang TAYTAY. Nasasakupan ito ng kaharian ng Namayan na naging Visita Santa Ana de Sapa bago naitatag ni Miguel Lopez de Legazpi ang Maynila noong 24 Hunyo 1571. Araw rin iyon ng dakilang kapistahan ng Patrong SAN JUAN BAUTISTA. Ang MAYNILA ang ginawang ciudad-cabicera at luklukan ng […]

TAYTAY, RIZAL : Probinsiya, Municipio, Monumento, mga kalsada, atbpa.

Si Dr. Jose Rizal ay itinanghal nating pambansang bayani. Inspirasyon siya ng maalab na pagsinta sa Inang-Bayan—ng simulaing nasyonalismo at hangad na dunong ng lahing Filipinong may-dangal. Siya nga ang lodi, ang huwaran ng kabataan, nang una pa ma’y niyakap na niya pakundangang sila ang pag-asa ng bayan.      Matapos ang himagsikan laban sa Kastila, at […]

Maginhawa sa Pantry ni San Isidro

Dalawang gising pa, Pista na ni San Isidro Labrador—Mayo 15. Si San Isidro ang Patron ng mga magbubukid. Kanilang mga kamay ang gumagawa para tayo’y may makain. Nakakalungkot dahil marami sa kanila ang walang gawa nitong panahon ng pandemya. Maraming kumakalam ang sikmura. Paano na mga bata? Yung seniors na di na maka-labra? Yun ding […]

TAYôTAYo sa panahon ng pandemya

Ang CHARITY[1]  at JUSTICE ay itinuturing na dalawang paa ng Katuruang Panlipunan (Catholic Social Teaching) ng Simbahang naglalakbay (pilgrim Church).  Tinutugunan ng CHARITY ang kagyat na pangangailangan ng mga indibidwal at pamilya. Nilulunasan nito ang mga sintomas ng panlipunang suliranin. Hinihikayat ang bukas-palad na pagtugon natin sa kapwa sa kanilang partikular na sitwasyon. Samantala, binabago […]

May Taytay na, bago pa man dumating si Magellan

Ang bayang Guiuan—nakasasakop sa Homonhon—ay may Barangay na pinangalanang Taytay at Baras. Pero ang lugar na Taytay na unang naitala sa historya ay ang Taytay ng Palawan dahil sa chronicler ni Magellan na si Pigafetta.

Anomalous Provincial Hospital project as the veil to demolish Taytay Heritage

(Part 2 — Rich in History and Heritage, deep in Political and Moral Crisis) Part 1 of this is the narrative on the historicity of the subject Taytay Old Municipio. This Part 2 exposes the real thing as a vicious attack on Taytayeño’s Heritage, veiled with the avowed benefits of having the biggest “Provincial Hospital” in Taytay […]

‘Domus Dei et Porta Caeli’

ANG ARKONG bungad ng Simbahan ng St. John the Baptist Parish (Parroquia de San Juan Bautista) sa Taytay ay may bagong inskripsyon. Ang hinubog na nakasulat ay nasa wikang Latin: ‘Domus Dei et Porta Caeli.’ Ang kahulugan nito’y ‘Tahanan ng Diyos at Pinto ng Langit.’ PROPETIKOANG ‘Domus Dei et Porta Caeli’ ay sadyang matutunghayan sa Biblia […]

Alin ang pipiliin, lumang Municipio o bagong Ospital?

May nakabastang proyektong bagong ospital sa Taytay. Pinangalanan itong “Rizal Provincial Hospital Taytay Annex”. Ito umano’y moderno at may 245-bed capacity. Proyekto ito ng ating Pamahalaang Panlalawigan na sinasang-ayunan ng Municipio natin. Totoong mainam magkaroon ng gayong pasilidad. Malaki ang ikabubuti nito sa mamamayan lalo na sa mahihirap. Ang kaso nga lamang, gigibain ang gusali […]

Heritage recognition and preservation

THE PAST GRANDEUR of the old Municipio-Plaza Libertad area with “Angel Love” and the early 20th century-old houses in the vicinity had gone. With them is a lot of historical value that has gradually dissipated from townfolks’ sight and memory. What could be the legacy of certain buildings, structures, sites, and other things deemed belonging […]

Simbahan namumulitika lang?

May ligalig sa kapaligiran, may krisis sa ating lipunan. Sa harap nito’y hindi tayo pwedeng manahimik at magbulag-bulagan. Nagsasalita ang ating Simbahan sa kabila ng mga banta, pang-aalimura, pananakot at pamamaslang. Kung bakit ay dapat nating maunawaan. Dahil sa mga ganitong pagkakataon ay kadalasan nating nagririnig ang tugon ng nasa poder: “nakikialam ang Simbahan sa […]

Pilgrimage, Misa kahit pandemic

NA-POSTPONE ANG PILGRIMAGE ng aking pamilya nitong nagdaang Kuwaresma’t Semana Santa dahil sa pandemya at imposisyon ng lockdown. May TV Mass nga, pero wala namang sakramental na pagdalo sa Banal na Misa. At isa pa, in effect, under house arrest kaming mga seniors. 🙂 Kasi naman, walang anu-ano’y basta na lamang umatake ang Diablo, ang […]

San Juan Bautista, patrong giliw ng sambayanan

SI SAN JUAN BAUTISTA ang mabunying patrong ipinagdiriwang ngayon sa maraming lugar sa Filipinas. Kabilang ang malawak na pinagmisyunan ng Ordeng Franciscano. At ang ilan sa mga ito’y ang mga bayan ng Lian at Calatagan na sakop ng sinaunang distritong Tuley ng Balayan sa Batangas, sa bayan ng Pola sa Oriental Mindoro, sa probinsiyang Marinduque, […]

WE OFFER OUR SUFFERING

  “Do not fear those who kill the body but are unable to kill the soul; but rather fear Him who is able to destroy both soul and body in hell.” (Matthew 10:28)   Sunday, 15 March, my wife and I attended Mass at San Isidro Chapel, Parish of St. John the Baptist in Taytay, […]

St. Francis at Via Crucis

Ang Stations of the Cross o Via Crucis o Via Dolorosa ay kabilang sa ginagawa nating debosyon tuwing panahon ng Kuwaresma dito sa Parokya ni San Juan Bautista sa Taytay. Karaniwang may pag-iistasyon ng mga indibidwal at grupo-grupo. Mayroong umiikot lamang sa patio ng simbahan ng Parokya o kaya’y sa mga Chapel. Nagkakaroon din tayo […]

Taal: ang bayan at ang bulkan

Sa pagsabog ng bulkang Taal, sa umpisa’y may pumukaw na magkahalong takot at habag sa aking diwa. Paglipas ng ilang araw ay may tradisyong pabigkas o oral tradition na gumuhit-pabalik sa aking alaala. May kaugnayan ito sa sinaunang kaharian ng Namayan na sumasakop noon sa komunidad ng Taytay. Isinasaysay na “ang anak na babae ni […]

God save our souls!

“Mother Earth” should not be worshipped. Never ever confuse it with stewardship of the earth. That’s where Satan’s hideous tricks play. An obligation to preserve the planet only makes sense with the understanding that we are a part of God’s created order. We are tasked to be its caregivers. Everything, the whole universe, and cosmos […]

“Mabuhay ang Tæ – tæ”

Sa ating historya, ang unang lugar na tinawag na Taytay ay matatagpuan sa Pulaoam na isang kaharian ng mga katutubo sa dakong Silangan ng Kabisayaan. Naitala ito ni Antonio Pigafetta, ang kasama ni Ferdinand Magellan na isang historyador-tagasulat, sinaunang surveyor, at cartographer o tagaguhit ng mapa. Nadiskubre nila ang kapuluan ng Filipinas noong 1521. Ang pagdating nila ang […]

“Lupang Hinirang, Marcha Nacional”

(Filipinas, Part 2) ABALA ANG MGA REBOLUSYONARYONG Filipino sa paghahanda para sa Proklamasyon ng Kasarinlan noong 1898. Inatasan ni Gen. Emilio Aguinaldo ang maestro at musikerong sundalo na si Julian Felipe na mag-compose ng himno—isang Marcha—para sa pinakaaasam na okasyong ito. Sa kauna-unahang pagkakataon, ang nilikhang “Marcha” ay mabunying tinugtog ng Banda San Francisco de […]

Ang Relacion de las costumbres at barangay

  SI PADRE JUAN DE PLASENCIA ang awtor ng Relacion de las costumbres delos tagalos. Ito ay inakda niya sa Nagcarlan, Laguna noong Oktubre 1589.[1] Ang Relacion de las costumbres ay naging batas noong panahon ng pananakop ng Kastila. Sa pamamagitan ng batas na ito’y pinangalagaan ang mga pamanang kostumbreng katutubo—kaugalian, tradisyon, at paniniwala ng […]

BALAYAN: Lechon, basaan, at ‘bangkarera’ sa fiesta ni Juan

DATING BALAYAN ANG sinaunang pangalan ng malawak na probinsiya ng Batangas. Kalaunan, ang Balayan ay naging isang bayan na sumasakop sa Tuy, Lian, Nasugbu, Calaca, at Calatagan. Ang may-kalakihang bayan ng Balayan ang naging cabisera ng probinsiya. Ang ganitong hurisdiksiyon ay tumagal nang may 150-taon. Si Miguel de Loarca ay nagsagawa ng census noong 1582 […]

PILGRIMAGE

KUWARESMA. PILGRIMAGE. DAANG-KRUS. Nilakbay namin ng aking pamilya ang probinsiya ng Laguna noong Marso 27, 2018. Pinili namin ang ilan sa mga Simbahang itinatag ni Padre Juan de Plasencia, ang founder ng Simbahan at bayang Taytay. Kabilang din sa binisita namin ang ilang kalapit na Simbahang pinagmisyunan ng mga kasamahan niyang Franciscano. Lakbay, panata, at pag-alaala kay Padre Juan de Plasencia, […]

Francisco de Santa Maria: Batang Padre sa Taytay

PADRE FRANCISCO de Santa Maria. Siya ay isa sa 6 na mga misyonerong Franciscano na nagministeryo sa Taytay mula noong 1579 hanggang 1591. Ang iba pa’y sina Padre Juan de Plasencia (ang founder ng Simbahan at bayang Taytay), Diego de Oropesa (katambal ni P. Plasencia), Pedro Alfaro, Juan de Gorrovillas at Pablo de Jesus. Si […]

38-taon na ang Diosesis ng Antipolo (June 25, 1983)

  Sa ilalim ng patronahe ng Nuestra Señora de la Paz y Buen Viaje (Mahal na Birhen ng Kapayapaan at Mabuting Paglalakbay), ang Simbahan ng Antipolo ay itinaas sa antas ng Katedral. Pinasinayaan ito ng kanonigong pagkakatatag bilang ganap na Diosesis ng Antipolo. Si Bishop Protacio Gungon ang unang Obispong nanungkulan hanggang noong Oktubre 18, […]